Quá trình phát triển của trái bình bát

1. Từ khi còn là hạt giống đến phát triển thành cây con

Bình bát - hay còn gọi là na xiêm - một loại cây ưa khí hậu ở nước ta (Ảnh: vi-vn)

Bình bát ưa những vùng đất thấp, có khí hậu nóng ẩm như khí hậu nước ta. Người ta trồng cây bình bát bằng hai phương pháp cơ bản là chiết ghép cành hoặc gieo trồng bằng hạt. Nếu trồng bằng cách chiết ghép, tỉ lệ sống thường không cao, và cây cũng không phát triển tốt bằng trồng gieo hạt. Cành bình bát được chiết ghép ít khi mang trọn vẹn gen từ cây gốc, dù người ta luôn chọn cây mẹ khỏe mạnh nhất để chiết ghép cành. Cây bình bát trồng bằng cách ươm giống thường sẽ cho chất lượng cao hơn và cây phát triển tốt hơn, đơn giản là có thể chọn lọc lại những cây con khỏe mạnh nhất.

Với cách ươm giống gieo trồng, hạt giống thường được phơi khô nhằm mục đích bản quản trước đó, cho nên cần ngâm hạt giống vào nước để cấp ẩm trong khoảng một ngày hoặc một đêm. Sau đó vớt hạt ra gieo vào hố, hố không cần quá rộng hoặc quá sâu, tầm 1 cm là đủ. Khoảng 1 tuần sau hạt mầm sẽ nảy mầm phát triển thành cây con, đợi thêm khoảng 10 ngày có thể chọn những cây khỏe nhất đẹp nhất tiến hành trồng ở nơi cần trồng.

2. Quá trình phát triển của cây con đến một tháng tuổi

Trong những ngày đầu cây bình bát con phát triển tương đối nhanh. Tầm nửa tháng đã có khoảng 5 lá, và lá thường sẽ ra nhiều và nhanh hơn so với sự phát triển của thân cây. Trong khoảng 1 tháng đầu không cần tỉa lá, chỉ cần giữ ẩm cho cây bằng cách tưới nước hằng ngày và tránh ánh nắng quá gắt bằng lưới che. Khi cành cây bắt đầu cứng và vỏ thân cây dày hơn, nên tiến hành cắt tỉa cây nhằm cho năng suất cao hơn. Mỗi cây cần giữ lại khoảng 3 cành chính để tập trung dinh dưỡng, nhưng ngọn cây nên cắt để cây đâm chồi ngọn mới. Tương tự như khi chúng ta trồng rau, cắt đi ngọn rau thì cây sẽ đâm chồi từ nách lá ra nhiều ngọn rau mới bụ bẫm hơn.

Cây bình bát con trong quá trình trưởng thành có rất nhiều cành ngọn nhỏ, cần cắt tỉa bớt để cây phát triển tốt hơn (Ảnh: hlc.net)

3. Cây bình bát những ngày trưởng thành

Nếu để cây bình bát phát triển tự nhiên, khoảng 3 năm cây có thể cao từ 6m - 10m tùy dinh dưỡng đất và cách chăm sóc. Cây bình bát sẽ cho trái sau khoảng 2 năm trồng. Trước đó cây có thể ra trái bói, nhưng rất hiếm trái, chỉ khoảng 1 - 2 trái một mùa. Thời gian kể từ lúc thụ phấn cho đến khi trái có thể thu hoạch kéo dài khoảng 4 - 5 tháng, khoảng 3 năm trở đi có thể cho 2 vụ thu hoạch/ năm.

4. Sự biến đổi của cây bình bát lúc trưởng thành

Cây bình bát càng có tuổi, sự phát triển sẽ càng chậm lại và khó nhận ra hơn, tuy nhiên chất lượng trái sẽ càng ngày càng tốt hơn. Theo thời gian, vỏ cây sẽ dần có màu nâu sẫm lại và cứng cáp hơn, màu lá cũng sẫm xanh hơn. Nếu để cây thụ phấn tự nhiên chất lượng quả sẽ không cao bằng thụ phấn nhân tạo dưới sự can thiệp của người trồng. Thụ phấn thành công cuống hoa có màu xanh tự nhiên, còn thất bại cuống hoa sẽ có màu đen và rụng dần. Thu phấn nhân tạo quả sẽ to hơn nhưng về độ dai, thơm ngon của quả lại không đảm bảo như thụ phấn tự nhiên. Hiện nay cây bình bát thường được thụ phấn nhân tạo để cho trọng lượng quả tốt hơn.

Trồng với số lượng lớn, người ta thường bón phân định kỳ 3 năm một lần, còn nếu trồng đơn lẻ thông thường ít ai nghĩ đến chuyện bón phân khi cây đã lớn. Điều đặc biệt là cây trồng theo kiểu công nghiệp lại thường thấp bé hơn so với cây trồng tự nhiên. Quá trình phát triển của cây bình bát tương tự như các loại cây ăn trái khác, nhưng dễ trồng dễ chăm sóc hơn nhiều. Sâu bệnh cũng không nghiêm trọng như các loài cây khác. Trong thời đại công nghiệp hóa hiện đại hóa, khi nhiều nơi cây trái không còn đảm bảo được an toàn do sử dụng nhiều loại thuốc có hại, tự gieo trồng chăm sóc loại cây quả mình muốn ăn, theo dõi cả quá trình phát triển của cây, chúng ta sẽ an tâm hơn nhiều.