Còn gọi là cây thuốc cứu, cây thuốc cao. Tên khoa học Artemisia vulgaris L. Thuộc họ cúc. Ta dùng lá có lẫn ít cành non phơi hay sấy khô của cây ngải cứu. Vị thuốc còn mang tên ngải diệp (lá ngải). Ngải cứu là vị thuốc thông dụng cả trong đông y và tây y.
A- Mô tả cây:
Ngải cứu là một loại cỏ sống lâu năm, cao 50-60 cm, thân to, có rãnh dọc. Lá mọc so le, rộng, không có cuống( nhưng lá phía dưới thường có cuống), xẻ thùy lông chim,màu lá ở hai mặt rất khác nhau: mặt trên nhẵn màu lục sẫm, mặt dưới màu trắng tro do có rất nhiều lông nhỏ, trắng. Hoa mọc thành chùy kép gồm rất nhiều hoa tự hình đầu.
B- Phân bố, thu hái và chế biến:
Ngải cứu mọc hoang ở nhiều nơi trong nước ta. Một số gia đình cũng trồng ngải cứu. Thường hái cành và lá vào tháng 6( gần tương ứng với tết mùng 5 tháng 5 âm lịch), phơi khô trong râm mát. Có khi hái về phơi khô tán nhỏ, rây lấy phần lông trắng và tơi gọi là ngải nhung, thường dùng làm mồi cứu. Trong phương pháp cứu bằng ngải, người ta đặt lên những huyệt một miếng gừng tươi mỏng có châm và lỗ nhỏ để tránh cho da khỏi cháy bỏng nhưng hơi nóng vẫn ngấm tới da thịt rồi vê một mồi ngải nhung đặt lên miếng gừng mà đốt. Sức nóng kích thích huyệt( gọi là cứu)
C- Công dụng và liều dùng
Đông y coi ngải cứu là vị thuốc có tính ôn, vị hơi cay, dùng làm thuốc ôn khí huyết, trục hàn thấp, điều kinh, an thai, dùng chữa đau bụng do hàn, kinh nguyệt không đều, thai động không yên, thổ huyết, máu cam
Ngải cứu được dùng làm thuốc điều kinh: một tuần lễ trước dự kỳ có kinh, uống mỗi ngày từ 6 đến 12g (tối đa 20 g), sắc với nước hay hãm với nước sôi như hãm chè, chia làm ba lần uống trong ngày. Có thể uống dưới dạng thuốc bột (5-10 g)hay dưới dạng cao đặc (1-4 g) Nếu có thai thuốc không gây sảy thai vì không có tác dụng kích thích đối với tử cung có thai. Ngoài công dụng điều kinh, ngải cứu còn được dùng làm thuốc giúp sự tiêu hóa, chữa đau bụng, nôn mửa, thuốc giun, sốt rét. Ngải nhung( Lông của lá) dùng làm mồi cứu như trình bày ở trên.
D- Đơn thuốc có ngải cứu
Thuốc chữa kinh nguyệt kéo dài, máu ra nhiều, người mệt nhọc, đi đứng mệt yếu: Hàng tháng đến ngày bắt đầu hành kinh và cả những ngày đang có kinh, uống sáng một lần, chiều một lần theo đơn thuốc sau: Lá ngải cứu khô 10g, thêm 200ml nước, cô còn 100ml, thêm ít đường cho dễ uống. Có thể cân luôn một lần 200g sắc với 400ml nước cô còn 200ml, chia làm 2 lần uống sáng và chiều. Chỉ sau 1-2 ngày thấy kết quả. Đơn thuốc này còn có thể chữa kinh nguyệt kéo dài, đau bụng, máu ra đen và xấu. Nhưng uống hàng tháng vào 7- 10 ngày trước ngày dự kiến có kinh
Thuốc an thai: (Chữa đang có thai đau bụng, chảy máu) Lá ngải cứu 16g, tía tô 16g, nước 600ml sắc đặc còn 100ml. Thêm ít đường vào cho dễ uống. Chia làm 3 đến 4 lần ướng trong ngày.