A- Mô tả cây:
Liên kiều là một cây cao từ 2-4 mét. Cành non gần như 4 cạnh có nhiều đốt; giữa các đốt thân rỗng; bì không rõ. Lá đơn mọc đối hoặc có khi mọc thành vòng 3 lá, lá cuống dài 0,80- 2 cm. Phiến lá hình trứng, dài 3-7 cm, rộng 2-4 cm, mép có răng cưa không đều, chất lá hơi dai. Hoa màu vàng tươi. Đài và tràng hình ống, trên xẻ thành 4 thùy. 2 nhị thấp hơn tràng. Nhụy có 2 nuốm. Quả khô, hình trứng dẹt, dài 1,5-2 cm, rộng 0,5-1cm, hai bên có cạnh lồi, đầu nhọn, khi chín mở ra như mỏ chim, phía dưới có cuống hay chỉ còn sẹo. Vỏ ngoài màu nâu nhạt. Trong quả có nhiều hạt, nhưng phần lớn rơi vãi đi, chỉ còn sót lại một ít. Mùa hoa 3-5, mùa quả tháng 7- 8
B- Phân bố, thu hái và chế biến:
Cây liên kiều chưa thấy mọc ở Việt Nam. Hiện nay vị liên kiều ta dùng vẫn phải nhập của Trung Quốc. Cây này mọc ở Trung Quốc, Nhật bản. Nhiều nơi trồng làm cảnh. Dùng làm thuốc có khi người ta chia ra thanh kiều và lão kiều. Thanh kiều hái vào tháng 8-9 khi quả chưa chín, nhúng vào nước sôi, rồi lấy ra phơi hay sấy khô. Lão kiều hái vào tháng 10 khi quả đã chín vàng. Thanh kiều và Lão kiều cũng giống nhau, nhưng thanh kiều phần nhiều đầu quả chưa tách ra như mỏ chim, hạt còn nguyên không rơi rụng. Liên kiều không có mùi đặc biệt, vị đắng.
C- Công dụng và liều dùng:
Tính chất kiên kiều theo đông y : vị đắng , hơi hàn, không độc, vào 4 kinh, tâm, đởm, tam tiêu và đại trường có tác dụng tán khách nhiệt các kinh, chữa sang thũng. Liên kiều còn tán chư kinh huyết ngưng, khí tụ, lợi thủy đạo, sát trùng, chỉ thống, tiêu thũng, bài nùng( tiêu mủ). Tính chất theo nhân dân ta thường dùng: trong trường hợp vi huyết quản dễ vỡ đứt, chữa mụn nhọt, ghẻ lở, giải độc, tràng nhạc. Còn dùng làm thuốc thông tiểu tiện, chữa nôn mửa, thông kinh nguyệt. Ngày dùng 6- 12g ( nếu dùng phối hợp với các vị thuốc khác), hoặc với liều 10-30g( nếu dùng mình vị này). Dùng dưới dạng thuốc sắc, hay rửa ngoài
D- Đơn thuốc cò liên kiều:
• Chữa tràng nhạc và ổ gà:
Đơn thuốc thứ nhất: liên kiều và vừng đen hai vị bằng nhau, tán nhỏ, ngày uống 3 lần mỗi lần 4g
Đơn thuốc thứ hai: gồm nhiều vị : Liên kiều 8 g, hạ khô thảo 6g, hải tảo 6 g, cam thảo 5 g, nước 600ml sắc còn 200ml , chia 3 lần uống trong ngày( kinh nghiệm của Diệp quyết Tuyền )
• Đơn thuốc chữa sưng vú: liên kiều 6g, bồ công anh 5 g, kim ngân hoa 4g, gai bồ kết 3g nước 500ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày.