A- Mô tả cây:
Bồ công anh là một cây nhỏ, cao 0,6-1,0 mét, có thể cao tới 3 mét. Thân mọc thẳng, nhẵn, không cành hoặc rất ít cành. Lá có nhiều hình dạng; lá phía dưới dài 30 cm, rộng 5-6 cm, gần như không cuống, chia thành nhiều thùy hay răng cưa to thô: lá phía trên ngắn hơn, nguyên chứ không chia thùy, mép có răng cưa thưa. Bấm lá và thân đều thấy tiết ra chất dịch màu trắng đục như sữa, vị hơi đắng. Hoa tự hình đầu, màu vàng, có loại tím. Có người gọi cây hoa vàng là hoàng hoa địa đinh và loại hoa tím là tử hoa địa đinh( Tử là màu tím). Cả hai loại đều được sử dụng làm thuốc.
B- Phân bố, thu hái và chế biến:
Bồ công anh mọc hoang tại nhiều tỉnh miền bắc nước ta, ít thấy trồng. Việc trồng cũng rất dễ dàng bằng hạt. Mùa trồng vào các tháng 3-4 hoặc 9-10. Có thể trồng bằng mẩu gốc, sau 4 tháng có thể bắt đầu thu hoạch. Thường nhân dân dùng lá; lá hái về dùng tươi hay phơi khô dùng dần, thường dùng tươi không phải chế biến gì đặc biệt. Một số người nhổ cả cây, cả rễ cắt nhỏ phơi khô để dùng
C- Công dụng và liều dùng:
Bồ công anh Việt Nam là một vị thuốc kinh nghiệm trong nhân dân để chữa bệnh sưng vú, tắc tia sữa, mụn nhọt đang mưng mủ, hay bị mụn nhọt, đinh râu. Còn dùng uống trong chữa bệnh dạ dày, ăn kém tiêu. Liều dùng hàng ngày 20-40 g lá tươi hoặc 10-15 g lá khô hay cành và lá khô, dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác, thường dùng dưới dạng thuốc sắc có thêm đường cho dễ uống. Còn dùng giã nát đắp ngoài, không kể liều lượng.
D- Đơn thuốc trong nhân dân có vị bồ công anh:
1- Chữa sưng vú, tắc tia sữa: hái 20-40 g lá bồ công anh tươi, rửa sạch, thêm ít muối giã nát, vắt lấy nước uống, bã dùng đắp lên nơi vú sưng đau. Thường chỉ dùng 2-3 lần là đỡ( kinh nghiệm dân gian).
2- Chữa ăn uống kém tiêu, hay bị mụn nhọt: lá bồ công anh khô 10-15 g, nước 600 ml( 3 bát) sắc còn 200ml(1 bát)( có thể đun sôi kỹ và giữ sôi trong vòng 15 phút). Uống liên tục trong 3-5 ngày, có thể kéo dài hơn
3- Đơn thuốc chữa đau dạ dày: lá bồ công anh khô 20 g, lá khôi 15 g, lá khổ sâm 10 g, thêm 300ml nước đun sôi trong vòng 15 phút, thêm ít đường vào mà uống( chia 3 lần uống trong ngày). Uống liên tục trong 10 ngày; nghỉ 3 ngày rồi lại tiếp tục cho đến khi khỏi.